ျမန္မာႏိုင္ငံ ေက်ာက္စိမ္းႏွင့္ေက်ာက္မ်က္ ထုတ္လုပ္ရာတြင္ စည္းကမ္းထိန္းခ်ဳပ္မႈ မေကာင္းေသာေၾကာင့္
ထုတ္လုပ္မႈ ၃ ပုံ ၂ ပုံ၏ အခြန္အေကာက္မ်ား ဆုံးရႈံးေနေၾကာင္း Natural Resource Governance Institute (NGRI) ၏ အစီရင္ခံစာသစ္အရ သိရသည္။
ထိုသို႔ ဆုံးရႈံးမႈႏွင့္ တရားဝင္ေက်ာက္မ်က္၊ ေက်ာက္စိမ္းမ်ားကို ကာလရွည္ၾကားစြာ တန္ဖိုးေလွ်ာ့ျပ မွတ္ပုံတင္ ျခင္းေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အခြန္ ေဒၚလာေပါင္းမ်ားစြာ နစ္နာေနသည္ဟု ကြၽမ္းက်င္သူမ်ားက ယုံၾကည္ ၾကသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမာၻ႔ေက်ာက္စိမ္းမ်ား၏ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ထုတ္လုပ္ေနၿပီး ပတၱျမား၊ နီလာႏွင့္ အျခား ေက်ာက္မ်က္ အမ်ားအျပားကို ထုတ္လုပ္သည့္ ထိပ္တန္းႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ထိုေက်ာက္မ်က္ကုန္သြယ္မႈမွ အက်ိဳးအမ်ားဆုံး ခံစားရသူမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေနၿပီး ေျပာမျပႏိုင္ေသာ ေက်ာက္စိမ္းႏွင့္ ေက်ာက္မ်က္မ်ားကို တင္သြင္းျခင္းႏွင့္ နယ္စပ္မွ ေမွာင္ခိုသြင္းျခင္းတို႔ျဖင့္ တိုးပြားမ်ားျပားလာေသာ အထက္လႊာတို႔၏ ဝယ္လိုအားကို ျဖည့္ဆည္းေပးေနသည္။
ၿဗိတိန္ကိုလိုနီေဟာင္း ျဖစ္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အထိ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေအာက္တြင္ ရွိေနၿပီး ထိုစဥ္အတြင္းက ႏိုင္ငံတကာႏွင့္ ပိုမိုအထီးက်န္လာကာ ကမာၻ႔ အဆင္းရဲဆုံး ႏိုင္ငံမ်ားအနက္ တခုျဖစ္ခဲ့သည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ဖ်က္သိမ္းလိုက္ခ်ိန္မွ စတင္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႀကီးမားျမန္ဆန္ေသာ တံခါးဖြင့္စနစ္ကို လုပ္ေဆာင္ေနသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္မ်ားအတြင္း စုစုေပါင္း အမ်ိဳးသားထုတ္လုပ္မႈ (GDP) မွန္မွန္ တိုးတက္လာၿပီး ၂၀၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚလာ ၆၉.၃၂ ဘီလ်ံျဖင့္ ေခတ္အဆက္ဆက္ အျမင့္ဆုံး ျဖစ္လာသည္။
ထိုသို႔ ထူးျခားေသာ တိုးတက္မႈရွိေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ား၏ ၃၂ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ေအာက္တြင္ ေနထိုင္ၾကရၿပီး ႏိုင္ငံ၏ အေျခခံ အေဆာက္အအုံမွာ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၄၈ ႏိုင္ငံတြင္ အဆင့္ ၁၄၆ သို႔ေရာက္ေနသည္။
အဓိကအားျဖင့္ ထိုသို႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အခြန္လုံေလာက္စြာ မေကာက္ခံႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ေအးရွားေဖာင္ေဒးရွင္း၏ မၾကာေသးမီက အစီရင္ခံစာတခုအရ ၂၀၁၆-၁၇ ခုႏွစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အခြန္ ရရွိမႈသည္ GDP ၏ ၆ မွ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းသာရွိၿပီး အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံမ်ားအသင္း (ASEAN) တြင္ အနိမ့္ဆုံး ျဖစ္ေနသည္။
ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အခြန္ရရွိမႈသည္ တကမာၻလုံး အဆင့္တြင္လည္း အျခား အဆင့္တူ ႏိုင္ငံမ်ားထက္ နည္းေနၿပီး ထိုႏိုင္ငံမ်ားသည္ ၎တို႔ GDP ၏ ၁၀ မွ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို အခြန္မွ ရရွိၾကသည္။ ေက်ာက္စိမ္းႏွင့္ ေက်ာက္မ်က္ က႑အတြက္ အခြန္စနစ္သစ္ စတင္မိတ္ဆက္ျခင္းႏွင့္ ထိုစနစ္ကို တန္းတူညီမွ်စြာႏွင့္ ပြင့္လင္း ျမင္သာစြာ က်င့္သုံးျခင္းသည္ အမ်ားျပည္သူအတြက္ လြန္စြာလိုအပ္ေနေသာ ကုန္စည္ႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ား အတြက္ ႀကီးမားေသာ ဝင္ေငြေပးႏိုင္သည္ဟု NRGI က အႀကံျပဳသည္။
ထိုကဲ့သို႔ေသာ အစီအစဥ္မ်ားကို လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ ေျခလွမ္း မ်ားကို လွမ္းလာခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝန္းႏွင့္ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းရန္ႏွင့္ တြင္းထြက္ က႑တြင္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ေလွ်ာ့ခ်ရန္ အစိုးရ၏ အားထုတ္မႈ တစိတ္တပိုင္းအေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ သယံဇာတ လုပ္ငန္းမ်ား ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ အစီအစဥ္ (EITI) သို႔ အဖြဲ႕ဝင္ေလာင္းအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္။
EITI အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္ေရးအတြက္ ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ အစိုးရတို႔သည္ သယံဇာတမ်ားမွ ရရွိေသာ ဝင္ေငြကို လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ျပန္ေၾကညာရန္ လိုသည္။ ႐ိုးရွင္းစြာဆိုရပါက ထိုအစီရင္ခံစာမ်ားပါ ကိန္းဂဏန္းမ်ားသည္ ကိုက္ညီမႈ ရွိရမည္ျဖစ္ၿပီး မကိုက္ညီပါက ေငြမ်ား မည္သည့္ေနရာတြင္ ေပ်ာက္ဆုံးသြားသည္ကို အမ်ားျပည္သူ သိႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
၂၀၁၈ ခုႏွစ္ မတ္လက ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၂၀၁၄-၁၅ ႏွင့္ ၂၀၁၅-၁၆ ခုႏွစ္မ်ားအတြက္ EITI အစီရင္ခံစာမ်ား တင္သြင္းခဲ့သည္။ သိသာေသာ တိုးတက္မႈမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း ထိုသို႔ ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာမႈမ်ားသည္ က်ယ္ျပန႔္မႈႏွင့္ တိက်မႈ အကန႔္အသတ္မ်ား ရွိေနေၾကာင္း NRGI က ေရးသားသည္။
ထိုအစီရင္ခံစာမ်ားအရ ေက်ာက္မ်က္ႏွင့္ ေက်ာက္စိမ္း ကုမၸဏီ ထက္ဝက္ခန႔္ ေပ်ာက္ဆုံးေနသည္၊ မျပည့္မစုံျဖစ္ေနသည္ သို႔မဟုတ္ အစိုးရ၏ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီျခင္းမရွိဘဲ ျဖစ္ေနသည္။ NRGI သည္ ေက်ာက္မ်က္လုပ္ငန္းႏွင့္ ပတ္သက္သူမ်ားကို ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းၿပီးေနာက္ ျမန္မာအစိုးရသည္ ထုတ္လုပ္မႈ တန္ဖိုး၏ ၂ မွ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္း အထိသာ အခြန္ေကာက္ခံေနသည္ဟု ယုံၾကည္သည္။
ျပႆနာ၏ တစိတ္တပိုင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အခြန္ေကာက္ခံမႈ စနစ္ျဖစ္သည္ဟု NRGI အစီရင္ခံစာက ဆိုသည္။
“အခြန္ကို တရားဝင္ႏႈန္းအတိုင္း ေကာက္ခံပါက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မည္သူမွ် ေက်ာက္တူးေဖာ္ျခင္း လုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ေပ” ဟု အထက္ပါ အစီရင္ခံစာကို ေရးသားသူ ေပါလ္ေရွာ့တဲလ္က ေဖာ္ျပသည္။ တရားဝင္ အခြန္ေကာက္ခံႏႈန္းအရ ေက်ာက္မ်က္ ေက်ာက္စိမ္းမ်ားကို အခြန္ ၂ ဆမွ ၃ ဆ အထိ ေကာက္ခံသျဖင့္ ကုမၸဏီမ်ားသည္ ထုတ္လုပ္မႈႏွင့္တန္ဖိုးကို ေလွ်ာ့ေပါ့ေဖာ္ျပၾကသည္။
စည္းကမ္းႀကီးၾကပ္သူမ်ားကို လာဘ္ေငြ လွ်ိဳ႕ဝွက္ေပးၾကၿပီး ပြဲစားမ်ားက ထိုသို႔ႏွင့္ အျခားေသာ အခြန္ ေရွာင္မႈမ်ားကို အားေပးေနၾကသည္။ ပိုမိုဆိုး႐ြားသည္မွာ ကုမၸဏီအမ်ားအျပားသည္ ေက်ာက္မ်က္ႏွင့္ ေက်ာက္စိမ္းကို ေဈးေကာင္းရေသာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသို႔ ေမွာင္ခိုပို႔ၾကသည္။
ကုမၸဏီမ်ားသည္ ေက်ာက္စိမ္းအတြက္ အစိုးရကို အခြန္မေဆာင္ေသာေၾကာင့္ ၎တို႔၏ ထုတ္လုပ္မႈႏွင့္ တင္ပို႔မႈတြင္ ကုန္က်စရိတ္မရွိဟု ဆိုလိုျခင္း မဟုတ္ေပ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ ျပည္တြင္းစစ္သည္ အၿမဲလိုလို ျဖစ္ပြားေနၿပီး ေက်ာက္မ်က္ႏွင့္ ေက်ာက္စိမ္းသည္ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ေဒသအလိုက္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ျပႆနာမ်ားကို ပိုမိုဆိုး႐ြားေစသည္။
ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ (KIA) ႏွင့္ အစိုးရ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ ျပည္သူ႔စစ္မ်ား၊ ေမွာင္ခို လမ္းေၾကာင္းမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ၿပီး အခေၾကးေငြ ေကာက္ခံၾကကာ တပ္မေတာ္ႏွင့္ နယ္ျခားေစာင့္တပ္မ်ားလည္း ထိုအဂတိလိုက္စားမႈ၏ က်ယ္ျပန႔္ေသာ ကြင္းဆက္မ်ားတြင္ ပါဝင္ၾကသည္ဟု Global Witness မွ ေပါလ္ဒိုႏိုဝဇ္က ေျပာသည္။
ထိုေငြမ်ားျဖင့္ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡအတြက္ ဘ႑ာေငြစိုက္ထုတ္ၾကသည္။ ထိုပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ အသက္မ်ား ဆုံးရႈံးျခင္း၊ ကေလးစစ္သားမ်ား အသုံးျပဳျခင္း၊ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွ စတင္ၿပီး ကုလသမဂၢ၏ ခန႔္မွန္းခ်က္အရ လူတသိန္းခန႔္ ေနရပ္စြန႔္ခြာ ထြက္ေျပးရျခင္းမ်ားကို ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ Global Wonks မွ ျမန္မာ့အေရး ကြၽမ္းက်င္သူ ဟန္တာ မာစတန္က “ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းသည္ လက္နက္ကိုင္တိုက္ခိုက္မႈကို မီးထိုးေပးၿပီး ျပည့္တန္ဆာလုပ္ငန္း၊ မူးယစ္ေဆးလုပ္ငန္း အပါအဝင္ တရားမဝင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ အလုပ္သမားႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားလည္း ျဖစ္ပြားေစသည္” ဟု ေဖာ္ျပသည္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသည္ ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္း အမ်ားစုကို ဝယ္ယူသည္။ NRGI ၏ အစီရင္ခံစာအရ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာအစိုးရသည္ တရားဝင္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာျပပြဲမွတဆင့္ တႏွစ္ ပ်မ္းမွ် ေဒၚလာ ၁.၂ ဘီလ်ံဖိုး ေရာင္းသည္ဟု မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ သို႔ေသာ္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကမူ ထိုကာလအတြင္းတြင္ ထိုပမာဏ၏ ၂ ဆေက်ာ္ ျဖစ္ေသာ ေဒၚလာ ၂.၆ ဘီလ်ံဖိုး တင္သြင္းေနသည္ဟု ဆိုသည္။
ထိုကိန္းဂဏန္းမ်ားသည္ တခုႏွင့္ တခု ကိုက္ညီျခင္းမရွိေၾကာင္း ထင္ရွားေသာ္လည္း ၂၀၁၅-၁၆ ဘ႑ာေရးႏွစ္ တခုတည္းမွ ျမန္မာ့ ေက်ာက္စိမ္း ထုတ္လုပ္မႈ တန္ဖိုးမွာ ေဒၚလာ ၃.၇ ဘီလ်ံႏွင့္ ၄၃.၁ ဘီလ်ံအၾကား ရွိသည္ဟု NRGI ကခန႔္မွန္းၿပီး ျမန္မာႏွင့္တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔က ေဖာ္ျပေသာ ပမာဏထက္ လြန္စြာမ်ားေနသည္။
ႏိုင္ငံ ပိုမိုႂကြယ္၀ ခ်မ္းသာလာျခင္းႏွင့္အတူ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ေက်ာက္စိမ္းႏွင့္ ေက်ာက္မ်က္ ဝယ္လိုအား ျမင့္မားေနၿပီး အဆင့္ျမင့္ ေက်ာက္စိမ္းမ်ား၏ ေဈးသည္ ေ႐ႊေဈးထက္ပင္ ပိုမိုျမင့္မားေနသည္။ သို႔ေသာ္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္း ဝယ္လိုအားသည္ ေႏွးေကြးေနေကာင္း ေႏွးေကြးေနႏိုင္သည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တာဝန္ယူခ်ိန္မွ စတင္ၿပီး သမၼတရွီက်င့္ဖ်င္သည္ အဂတိလိုက္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးကို အျပင္းအထန္ လုပ္ေဆာင္ေနသည္။ ေက်ာက္မ်က္ႏွင့္ေက်ာက္စိမ္း ေမွာင္ခိုမ်ားက လာဘ္ေငြ အႀကီးအက်ယ္ ေပးေသာ တ႐ုတ္နယ္စပ္ ေနရာမ်ားတြင္ လြန္စြာ သတိထား လုပ္ကိုင္ေနၾကရသည္။
ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းတြင္ အႀကီးအက်ယ္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံထားသည့္အျပင္ တ႐ုတ္ -ျမန္မာ နယ္စပ္ တည္ၿငိမ္းေရးကို အားေပးရန္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္ အေၾကာင္းရင္းမ်ား ရွိေနသည္။ Seattle Pacific University မွ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡ ဘရက္ဒေလ ဂ်င္ဆန္ မာ့ဂ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ တည္ၿငိမ္ေရးသည္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ရပ္ဝန္းတခု၊ လမ္းတခု အစီအစဥ္၏ ယူနန္မွ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္သို႔ ဆက္သြယ္သည့္ စၾကၤန္တည္ေဆာက္ေရး အတြက္ လြန္စြာအေရးပါသည္ဟု ဆိုသည္။
“ျမန္မာစၾကၤန္ရဲ႕ အေရးပါမႈကို ေလွ်ာ့တြက္လို႔မရဘူး။ ဒီေနရာေတြမွ မတည္ၿငိမ္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ အေျခအေန ဆိုးေနရင္ စၾကၤန္ဟာ မေရရာျဖစ္ၿပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ အတြက္ အဓိကက်တဲ့ ရပ္ဝန္းတခု၊ လမ္းတခု အစီအစဥ္ မေအာင္မျမင္ ျဖစ္မယ္။ အနည္းဆုံး အႀကီးအက်ယ္ ေႏွာင့္ေႏွးမယ္” ဟု သူကေျပာသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတြင္ ပါဝင္လုပ္ေဆာင္ ေနျခင္းျဖစ္သည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ေႏြရာသီက တ႐ုတ္အစိုးရသည္ KIA အပါအဝင္ ေျမာက္ပိုင္း မဟာမိတ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ပါဝင္ေစရန္ ေနာက္ကြယ္မွ ပါဝင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ပါဝင္ လုပ္ေဆာင္ေသာ္လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲမ်ာသည္ တိုးတက္မႈ မရွိသေလာက္ ျဖစ္ေနၿပီး အထူးသျဖင့္ သယံဇာတ ပိုင္ဆိုင္မႈျုပႆနာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ေက်ာက္စိမ္းႏွင့္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ဥပေဒသစ္သည္ လတ္တေလာ ဥပေဒျပဳေရး လုပ္ငန္းစဥ္ အတြင္း တြင္သာ ရွိေနေသာ္လည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ လိုသူမ်ားက ထိုဥပေဒကို ေရဆြဲရာတြင္ ပြင့္လင္းမႈမရွိဘဲ ပါဝင္သင့္သူမ်ား ပါဝင္ျခင္းမရွိေသာေၾကာင့္ ထို ဥပေဒပါအခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အေကာင္းမျမင္ၾကေပ။ ထိုဥပေဒၾကမ္းသည္ ယခင္ လုပ္႐ိုးလုပ္စဥ္မ်ားမွ သိသိသာသာေျပာင္းလဲျခင္းမရွိေၾကာင္း NRGI ၏ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အရာရွိ ဦးေမာ္ထြန္းေအာင္ ေျပာသည္။ အခြန္ ေကာက္ခံမႈ တိုးတက္ေရးအတြက္ အခြန္ေကာက္ခံမႈ စနစ္ကို သိသိသာသာ ျပဳျပင္ရန္ႏွင့္ ႀကီးၾကပ္ ေစာင့္ၾကည့္မႈမ်ား လုပ္ရန္လိုေၾကာင္း NRGI အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
အခြန္စနစ္ကို ျပဳျပင္ျခင္းသည္ ေက်ာက္စိမ္းႏွင့္ ေက်ာက္မ်က္ ေလာကကိုသာမက တျခား နယ္ပယ္မ်ားကိုပါ ႐ိုက္ခတ္ႏိုင္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ အနာဂတ္အတြက္ အေရးႀကီးသည္ဟု ျမန္မာႏိုင္ငံအေျခစိုက္ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ေသာ Spectrum Sustainable Development Knowledge Network မွ ဦးသက္ေဇာ္ေထြးက ေျပာသည္။
“သယံဇာတ ထုတ္လုပ္တဲ့ ကုမၼဏီေတြ အခြန္ေရွာင္တဲ့ေနရမွာ မဟုတ္တာ လုပ္တဲ့ေနရာမွာ မေကာင္းတဲ့ ဥပမာေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ ဒီသယံဇာတေတြ ကုန္သြားတဲ့အခါ က်န္ခဲ့မွာက အျမစ္တြယ္ေနတဲ့ အခြန္ေရွာင္ ယဥ္ေက်းမႈပဲ။ သယံဇာတသာမက ဘယ္လို အခြန္ေရွာင္မႈမ်ိဳးကိုမဆို အေရးယူရမယ္။ ဒီလိုမလုပ္ရင္ အနာဂတ္ အတြက္ မေကာင္းတဲ့ ဥပမာျဖစ္ေနမယ္” ဟု သူက ေျပာသည္။
Source : AYA News
